Gdańskie dzielnice: Ujeścisko- Łostowice

Mesthin, czyli dawne Ujeścisko

1647 - Rada Miejska Gdańska wydaje zgodę na budowę kościoła ewangelickiego - kościoła św. Jerzego

1734- udokumentowanie funkcjonowania karczmy Hölle (Pieklisko) i Paradies (Raj) przy obecnej ul. Kartuskiej

1935 - rozbudowa mieszkaniowa Nowego Ujeściska

1942 - Ujeścisko włączone w granice administracyjne Gdańska, czego po 1945 r. nie uznały władze polskie

Podpis

Ujeścisko, 1939 rok

Z Janem Hlebowiczem, doktorantem Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Historycznym, rozmawia Monika Jankowska

Niewiele osób ma świadomość, że dzielnica Ujeścisko-Łostowice skrywa kilka ciekawych historii...

Pierwsza oficjalna wzmianka na temat Ujeściska to krzyżackie dokumenty z 1338 roku. Ale jak pokazują wykopaliska z przełomu XIX i XX wieku, życie na tym terenie toczyło się dużo wcześniej. Dopowiem, że teren dawnego Ujeściska, o którym będziemy mówić, to dzisiejsza Zabornia, teren Pieklisk aż do lasu na Kozaczej Górze. Ślady osadnictwa sięgają już neolitu, epoki żelaza, aż po osadnictwo wczesnośredniowieczne. Właśnie na przełomie XIX i XX wieku wykopano między innymi fragmenty dwóch popielisk kultury pomorskiej - urn, w których chowano szczątki zmarłych. Oprócz tego natknięto się na szczątki krzemiennej pracowni z czasów epoki kamienia, znaleziono też sześć denarów rzymskich.

Wróćmy do czasów krzyżackich, do tej pierwszej wzmianki.

Pierwotnie Ujeścisko nazywało się wsią Mesthin, później było nazywane Wonnebergiem. Jedna z hipotez mówi, że ta nazwa z niemieckiego oznacza miejsce, gdzie zimą łowi się ryby. Krzyżacy ulokowali Ujeścisko na prawie chełmińskim. O tę wieś toczył się spór między polskim władcą Władysławem Jagiełłą a Krzyżakami. Jagiełło w 1410 roku nadał wieś Głównemu Miastu Gdańsk, jednak tego nadania nie uznali Krzyżacy.

Co jeszcze warto wynotować z historii tego miejsca?

Ciekawym wątkiem jest pojawienie się wojsk husyckich, czyli czeskich, w Ujeścisku w pierwszej połowie XV wieku. Husyci wspólnie z Polską wystąpili wówczas przeciwko zakonowi krzyżackiemu. Ta kampania rozpoczęła się w 1433 roku. Husyci ciągnęli ku morzu, dotarli do Chojnic, potem do Pelplina, do Tczewa, ale celem był ówczesny Gdańsk. Łupem husytów padło Ujeścisko, które co najmniej 12 lat potrzebowało, by wylizać rany po najeździe Czechów, uważanych wtedy za najlepszych i niezwyciężonych rycerzy.

To był pierwszy wątek. Drugi fakt, który warto odnotować, jest taki, że Ujeścisko w 1807 roku było ważnym miejscem potyczek wojsk napoleońskich z Prusakami. Polską dywizją dowodził generał Ignacy Giełgud, a jego kwatera główna znajdowała się właśnie w rejonie wsi Ujeścisko. To były krwawe boje, polska dywizja poniosła duże i poważne straty.

Porzeczki na krzewach agrestu

1942 - teren włączony do granic Gdańska, czego po wojnie nie uznały władze polskie

1954 - ostatecznie dzielnica znajduje się w granicach administracyjnych Gdańska

2007 - ustanowiono pomnik przyrody - wiąz szypułkowy o obwodzie 320 cm, który rośnie przy ul. Pana Tadeusza 102

Okolice kościoła pw. św. Franciszka z Asyżu na dawnej fotografii

Z Piotrem Mazurkiem, prezesem Towarzystwa Przyjaciół Gdańska, rozmawia Monika Jankowska

Jakie są początki Wzgórza Mickiewicza?

Historia tej dzielnicy związana jest z sąsiadującym Ujeściskiem. W samym Ujeścisku majątki były podzielone, nie było nowych, które można by łatwo przejąć. Poszukiwano ziemi i wtedy łakomym kąskiem stała się położona niedaleko, bo dwie wioski od Ujeściska, górka częściowo już zagospodarowana, obsiana łąkami. Uprawiano tam łąki, odrobinę zbóż, ale również drzewa owocowe.

Zanim pojawiła się nazwa Wzgórze Mickiewicza, te tereny nazywały się inaczej, prawda?

W 1864 roku oficjalnie mówiono już, że jest to Nowe Ujeścisko. Obszar ten zamieszkiwały wtedy 122 osoby. Dla porównania - dzisiaj na Wzgórzu Mickiewicza - obszar oddzielony ulicami Łostowicką, Kartuską, częściowo graniczący z Chełmem, zamieszkuje prawie 3 tysiące ludzi.

Kiedy zatem dzielnica stała się Wzgórzem Mickiewicza?

Początkowo Nowe Ujeścisko pocięte były czterema głównymi drogami, a ich nazwy nie miały żadnego związku z literaturą polską. W latach 1946-1947, kiedy na nowo rozpoczęto zagospodarowywanie tego obszaru, postanowiono, że wszystkie nowe ulice wezmą swoje nazwy od dzieł Adama Mickiewicza. I rzeczywiście, dziś większość nazw ulic inspirowanych jest „Panem Tadeuszem”. W dzielnicy znajdziemy też to, co najważniejsze - postawiony przez mieszkańców pomnik naszego wieszcza narodowego, który został odrestaurowany w ubiegłym roku. Wzgórze Mickiewicza jest o tyle interesujące, że w latach 80. powstało dzięki kadrze profesorskiej i wykładowcom Politechniki Gdańskiej i Uniwersytetu Gdańskiego, którzy wybudowali tam cały szereg domów jednorodzinnych i szeregowych.

Co jeszcze warto tam zobaczyć?

Jeśli ktoś będzie intensywnie szukał, to znajdzie jeszcze kilka historycznych budynków po starych gospodarstwach rolnych. To bardzo interesująca architektura - typowe, niewielkie domki z czerwonej cegły. Na samym Wzgórzu Mickiewicza znajdziemy jeszcze przedwojenne ogródki działkowe, a w nich bardzo rzadkie gatunki drzew owocowych: jabłonki prawie zapomnianych już szczepów, można trafić też na krzewy agrestu, na których rosną porzeczki! Dodam, że każdych pieniędzy warta jest panorama Gdańska widziana z końca ulicy Na Zboczu.

Jedyna taka biblioteka w mieście

W drugiej połowie września pojawiło się w dzielnicy nowe, wyjątkowe miejsce - Centrum Rozwoju Talentów „Sztukarium”. Jest to projekt łączący trójmiejskich artystów, chcących przekazywać swoją wiedzę i pasję kolejnym pokoleniom małych, młodych i nieco starszych miłośników sztuki w różnych dziedzinach: tańcu, malarstwie, sztukach plastycznych, grze na instrumentach, śpiewie oraz teatrze.

Na terenie dzielnicy działa też jedyna w swoim rodzaju Biblioteka Sąsiedzka. Powstała z oddolnej inicjatywy mieszkańców. Książki może wypożyczać każdy chętny. Na Facebooku powstała też grupa sympatyków biblioteki.

Święto Południa Gdańska

a Sport, integracja, kultura, ekologia i dobra zabawa - to w dużym skrócie tematy przewodnie ekowydarzenia, które odbyło się na terenie dzielnicy 17 września. Święcie towarzyszył II Bieg Czyste Miasto Gdańsk. Były też zawody „Południe Gdańska Orientuje się Rodzinnie”.

Biblioteka sąsiedzka, czyli podaj książkę...

Poprawił się stan infrastruktury

Dzielnica Ujeścisko-Łosto-wice skorzystała na każdej z dotychczasowych edycji budżetu obywatelskiego. W 2014 roku wygrał projekt, w ramach którego sporządzono dokumentację projektową budowy ścieżki biegowo-rekreacyjnej wraz z oświetleniem wokół zbiorników retencyjnych Świętokrzyska 1 i Świętokrzyska 2. To był pierwszy etap przygotowania inwestycji pod przyszłą realizację.

Drugim z projektów, który zyskał wtedy największe poparcie mieszkańców, był remont nawierzchni ul. Łódzkiej na odcinku od ul. Przemyskiej do ul. Nowa Warszawska za ponad 185 tys. zł. W 2015 r. wybudowano ciąg spacerowy między zbiornikami Świętokrzyska 1 oraz 2. Powstała ścieżka spacerowa i biegowa wzdłuż Potoku Oruńskiego oraz ścieżka biegowa między zbiornikami. 86 tys. zł przeznaczono też na sterylizację kotek i kastrację kocurów wolnożyjących na terenie dzielnicy.

Dzięki budżetowi obywatelskiemu 2016 powstanie chodnik dla pieszych wraz z oświetleniem wzdłuż ul. Wieżyckiej - od ul. Świętokrzyskiej do chodnika łączącego ul. Porębskiego ze Szkołą Podstawową nr 12. Ma on ułatwić życie mieszkańcom ul. Bergiela i Porębskiego i okolic - głównie dzieciom, których wiele z tamtych rejonów chodzi do SP 12. Realizacja tego przedsięwzięcia ma zapewnić bezpieczeństwo w drodze do szkoły. W tym roku zrealizowana zostanie dokumentacja projektowa inwestycji. Na przyszły zaplanowano prace budowlane.

Muzyka i pielgrzymowanie

Parafia św. Judy Tadeusza

Mieści się przy ul. Świętokrzyskiej 47a. Proboszczem jest ks. Mirosław Pikor. Działa tu wiele grup parafialnych, np. schola dziecięca Boże Nutki. Próby odbywają się w soboty.

Parafia pw. św. Ojca Pio znajduje się przy ul. Przemyskiej 21. Dziś proboszczem jest ks. Krzysztof Homoncik. Działa tu m.in. chór parafialny, który na próbach spotyka się w poniedziałki i czwartki o godz. 19. Z kolei młodzi parafianie w ramach duszpasterstwa młodzieży spotykają się w każdy piątek po wieczornej mszy św.

Kolejna świątynia znajduje się przy ul. Wawelskiej 21. To parafia pw. św. Teresy Benedykty od Krzyża - Edyty Stein. Obecnie proboszczem jest ks. Eugeniusz Stelmach. Ustanowienie parafii miało miejsce 28 lipca 2001 r. Od samego początku mieszkańcy mocno angażują się w życie wspólnoty. Działa tu np. schola dziecięca i chór parafialny. Parafianie chętnie pielgrzymują. W czerwcu odwiedzili Pakość i Gniezno.

Przy ul. Jana Michonia 2 znajdziemy parafię pw. św. Jana Pawła II, która została erygowana w 2011 r. Proboszczem jest ks. Ryszard Gros. Wizytówką parafii jest zespół Eleusa, który istnieje już od dwóch lat. Członkowie posługują na mszach świętych, a także podczas innych nabożeństw czy wydarzeń organizowanych przez parafię.

Przychodnia z certyfikatem

Przychodnia „NZOZ Medycyna Rodzinna” sprawuje opiekę nad mieszkańcami dzielnic Ujeścisko, Zakoniczyn i Szadółki od 1998 roku.

- Początek naszego istnienia to kontrakt z prezydentem miasta Gdańska, w ramach którego zorganizowaliśmy niezależną przychodnię. W 1999 roku podpisaliśmy umowę na działalność medyczną w zakresie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej z Kasą Chorych, a po kolejnej reformie służby zdrowia tylko na podstawową opiekę zdrowotną z NFZ - opowiadają pracownicy placówki.

- Obecnie mamy pod opieką ponad 10 tysięcy pacjentów zapisanych do lekarza, pielęgniarki i położnej. Na miejscu można wykonać badanie EKG, pomiar poziomu cukru, szczepienia, pomiar ciśnienia, inhalacje.

W kwietniu 2012 roku przychodnia otrzymała certyfikat: „Przyjazna Przychodnia” przyznany przez Agencję Rozwoju Lokalnego, która zaświadcza, że placówka zapewnia pacjentom najwyższe standardy w obszarach: obsługa pacjenta, dostępność, postrzeganie praw pacjenta, stosowane metody promocji oraz informacji, kompleksowość i jakość świadczonych usług, budowanie potencjału organizacji usług medycznych.

Ewa Andruszkiewicz

Lekarz pierwszego kontaktu w „Medycynie Rodzinnej”

Dyżury aptek

Apteka Cosmedica

a ul. Nieborowska 10, tel. 885 707 002

Apteka Częstochowska

a ul. Częstochowska 19A,

tel. 58 324 60 60, czynna: pn.-pt. 9.00-19.00 i sob. 9.00-14.00

Apteka Dbam o Zdrowie

a ul. Wawelska 23/3C,

tel. 58 322 79 85, czynna

pn.-pt. 8.00-20.00

i sob. 8.00-15.00

Apteka Ujeścisko

a ul. Płocka 5, tel. 58 304 84 29, czynna: pn.-pt. 9.00-20.00 i sob. 9.00-14.00

Dzielnica Ujeścisko może pochwalić się dobrze zaopatrzonymi aptekami. Wiele z nich działa nie tylko od poniedziałku do piątku, ale także w soboty. Dostaniemy tu syropy, witaminy, zioła oraz antybiotyki. Te ostatnie wydawane są wyłącznie za okazaniem recepty.

Na terenie dzielnicy Ujeścisko-Łostowice funkcjonuje także Przychodnia Nowy Chełm Filia Wilanowska, usytuowana przy ul. Rogalińskiej 3D

- Każda z naszych filii posiada aparaturę ultrasonograficzną, aparaturę kardiologiczną (EKG, Holter, aparaturę do badań wysiłkowych serca), sprzęt endoskopowy. Swoim pacjentom oferujemy także szeroki zakres badań laboratoryjnych - mówią pracownicy placówki. Do przychodni zarejestrować się można drogą telefoniczną, dzwoniąc pod numer: 58 303 62 10.

Tu seniorzy podróżują i się bawią

Najstarsi mieszkańcy Ujeściska-Łostowic czasu nie marnują. Wspólnie wyjeżdżają na wycieczki, grają w szachy lub po prostu prowadzą dyskusje przy kawie i herbacie.

- W każdy czwartek przed południem, od około godz. 9, seniorzy spotykają się w siedzibie naszej Rady Dzielnicy przy ul. Przemyskiej 21 - zachęca Piotr Lachowski, przewodniczący zarządu rady. Przypomina, że lokal znajduje się w domu parafialnym, który Radzie Dzielnicy użycza proboszcz tamtejszej parafii.

Czasem gdańszczanie wychodzą do kina lub teatru. Innym razem podróżują po Kaszubach. Byli już np. w Szymbarku, a ostatnio w Osówce, gdzie wspólnie łowili ryby, zbierali grzyby oraz biesiadowali. Jak podkreśla przewodniczący Rady Dzielnicy, wyjazdy i spotkania są otwarte. Może z nich korzystać każdy chętny senior.

Poza tym w siedzibie Rady Dzielnicy prowadzony jest projekt Fundacji Forum i Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. Dzięki niemu mieszkańcy tej dzielnicy biorą udział w zajęciach nordic walking, jeżdżą na stacjonarnym rowerze i prawie codziennie mają spotkania - m.in. z lekarzami, którzy udzielają im porad.

Tu seniorzy się integrują

Mieszkańcy mają wiele okazji, by wspólnie się bawić

a Już 2 października zaplanowano Regaty Smoczych Łodzi na zbiorniku Świętokrzyska 2. Poza pokazem żaglówek każdy będzie miał okazję, by sprawdzić, jak sam sobie radzi na takiej małej jednostce. W programie jest też wiele innych atrakcji. Regulamin na stronie internetowej Rady Dzielnicy.

a Niedawno na Ujeścisku odbył się też Rodzinny Piknik Wędkarski. Zespoły złożone były z osób dorosłych i dzieci. Jak się łowi ryby, pokazywali profesjonaliści. Wszyscy uczestnicy dostali nagrody.

Logopeda dla dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym

W ramach projektu realizowanego ze środków Rady Dzielnicy Ujeścisko-Łostowice najmłodsi mieszkańcy mogą skorzystać z bezpłatnej diagnozy i ćwiczeń logopedycznych. Zajęcia są prowadzone w poniedziałki 17-19 i piątki 8.30-12. Zapisy mailowo: [email protected]

Dzieci i młodzież z Ujeściska-Łostowic mają szansę wyrosnąć na prawdziwych sportowców. W ich dzielnicy jest bowiem spory wybór zajęć, które kształtują sprawność, koncentrację oraz kondycję.

- Już od przynajmniej ośmiu lat prowadzę zajęcia z piłki nożnej. Odbywają się regularnie w każdy piątek - zaprasza Piotr Lachowski. Dodaje, że okazji, by sprawdzić swoje umiejętności piłkarskie, też jest sporo, ponieważ co jakiś czas odbywają się zawody właśnie w tej dyscyplinie. Najbliższy turniej halowej piłki nożnej zaplanowano na 12 listopada.

Ale w planach jest też Mikołajkowy Turniej Szachowy - 4 grudnia oraz zawody tenisa stołowego (terminu jeszcze nie ma). Niewykluczone, że wkrótce uda się też utworzyć szkółkę koszykarską. Pomyślano także o młodych miłośnikach biegania. W planach są zawody m.in. w biegu na orientację. Aby nie przegapić żadnych rozgrywek, najlepiej śledzić stronę: radaujescisko.pl.