Ryszard Horodecki - gwiazda gdańskiej myśli naukowej

Profesor Ryszard Horodecki został nominowany za wielkość umysłu "niesplątanego" jakimikolwiek ograniczeniami oraz rozsławienie gdańskiej myśli naukowej i fizyki jako gwiazdy wśród nauk.

W liceum uczył się łaciny i czytał "Metafizykę" Arystotelesa. W roku 1967 ukończył studia na Wydziale Elektroniki w Politechnice Gdańskiej. Wzorem komunikatu znad wejścia do akademii Platońskiej, głoszącego: Niechaj nie wchodzi tu nikt, kto nie jest obeznany z geometrią, profesor Horodecki mógłby teraz - w Uniwersytecie Gdańskim - wywiesić nad wejściem do ośrodka informatyki kwantowej, którym kieruje, komunikat treści oto takiej: Zanim przekroczysz ten próg, opanuj podstawy informatyki kwantowej.

Gdyby taki komunikat tam się pojawił, żywy duch pod drzwiami ośrodka pojawiałby się pewnie jedynie od wielkiego dzwonu. Nie tylko zwykłemu zjadaczowi chleba trudno nadążyć za postępami w dziedzinie fizyki kwantowej. Laikowi, kiedy słyszy o kolejnych odkryciach prof. Horodeckiego w dziedzinie informatyki kwantowej - o kwantowej kryptografii, kwantowej teleportacji czy gęstym kodowaniu - nietrudno o zawrót głowy. Dorobek prof. Horodeckiego obejmuje 70 publikacji, w tym 64 w czasopismach z listy filadelfijskiej, cytowanych łącznie blisko 3000 razy. Fundamentalną pracę o metodzie detekcji kwantowego splątania cytowano ponad 860 razy.

Jest autorem jednej pozycji książkowej i dwóch rozdziałów w książkach monograficznych, a także edytorem "Journal of Modern Optics". Jest też współautorem (na zaproszenie indywidualne) obszernej pracy przeglądowej pt. "Kwantowe splątanie" w najbardziej prestiżowym czasopiśmie podsumowującym dokonania fizyki - "Reviews of Modern Physics". Od czasu założenia tego czasopisma 80 lat temu, jest to piąta praca z wyłączną afiliacją polską.

Uprawiana przez prof. dr. hab. Ryszarda Horodeckiego informatyka kwantowa - domena interdyscyplinarna - wzbudza co rusz sensacje nie lada. Lecz choć jeszcze dzisiaj jest to dziedzina hermetyczna i w całej rozciągłości rozumiana jedynie przez wąskie grono wtajemniczonych, nie zasklepia się ona w dociekaniach wyłącznie teoretycznych.

Przeciwnie. Informatyka kwantowa, odznaczająca się tym, że jest to informacja niekopiowalna, znajduje liczne zastosowania w praktyce, na przykład w sferze doskonalenia szyfrów. Może ona służyć także do ochrony dostępu do sieci komputerowych, do których - dzięki instrumentom tej nowej techniki - bezkarne włamanie jest wykluczone.

Dla bezpiecznego przekazywania danych poufnych lub tajnych między bankami, albo między instytucjami rządowymi, bezcenne okazują się z kolei odkrycia w zakresie kryptografii kwantowej. Wiadomo również, że kolejna faza zastosowania tej nowej techniki doprowadzi do produkcji komputerów kwantowych, które będą dokonywać obliczeń wielokrotnie szybciej niż najszybsze współczesne maszyny matematyczne.

Ryszard Horodecki kieruje w Uniwersytecie Gdańskim Zakładem Optyki i Informacji Kwantowej. Jest też dyrektorem utworzonego w tej uczelni Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej. Placówka ta pełni nie tylko rolę ważnego ogniwa w europejskiej przestrzeni badawczej w dziedzinie informatyki kwantowej. Zyskała ona sobie już rangę światowego centrum badań w tej dziedzinie.

Profesor jest laureatem licznych prestiżowych nagród naukowych. W roku ubiegłym otrzymał "Polskiego Nobla" - nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk ścisłych za wkład w stworzenie podstaw informatyki kwantowej. W zespole prof. Horodeckiego kształcą się młodzi naukowcy z Polski, a także z zagranicy. Profesor w swoich badaniach coraz częściej korzysta ze współpracy swoich trzech - również specjalizujących się w fizyce kwantowej - synów: Pawła, Michała i Karola. O czwórce Horodeckich koledzy w ich środowisku nie mówią inaczej niż "Banda czterech"...

W chwilach wolnych od pracy naukowej Ryszard Horodecki pisuje wiersze. Utwory swoje drukował m. in. w "Tygodniku Powszechnym" oraz w miesięczniku "W drodze". Gdańska oficyna Marpress wydała tomik jego poezji "Sum ergo cogito", który ukazał się również w przekładzie angielskim w tłumaczeniu dr Jean Ward.