Być może to najstarsza mapa nieba. Niebiański Dysk z Nebry zachwyca! ZDJĘCIA

Przedmiot odwzorowano z taką dbałością o szczegóły, że tylko znawca jest w stanie odróżnić go od autentyku. Daje nam wgląd w wiedzę o świecie i religię naszych przodków sprzed 3600 lat. Inspiruje badaczy różnych dyscyplin, porusza wyobraźnię twórców popkulturowych, którzy doszukują się w nim właściwości magicznych lub dowodów na ingerencję przybyszów z obcych planet…

- To wyjątkowa rzecz, która łączy w sobie elementy astronomiczne z archeologicznymi - mówi Olgierd Felczak z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. - Dysk został odkryty w 1999 roku w w pobliżu miejscowości Nebra, za pomocą wykrywacza metali przez dwóch szabrowników, którzy następnie sprzedali go wraz z partią innych artefaktów, w tym dwóch mieczy z brązu. Po spektakularnej akcji policji w 2002 roku trafił do Muzeum Prehistorii w Halle, a w 2013 roku został wpisany na Listę” Pamięć Świata UNESCO”.

Rabusie twierdzili, że skarb wyrwali z ziemi na wzgórzu Mittelberg w regionie Saksonia-Anhalt niedaleko Lipska we wschodnich Niemczech.

- Obok tego wzgórza, jest olbrzymie cmentarzysko kurhanowe, znacznie starsze, więc już wcześniej było to mityczne święte miejsce, być może służące również do obserwacji astronomicznych - opowiada archeolog. - Dysk został zrobiony z brązu, czyli stopu miedzi i cyny. Jest dosyć plastyczny, bo zawiera zaledwie 2,5 procent cyny, normalnie to jest około 10 procent cyny w brązie. Waży 2,2 kg a jego średnica wynosi 31,4 cm. Poszukiwacze postanowili zawłaszczyć skarb, ponieważ wszystkie aplikacje ukazujące fragment nieba, zostały wykonane ze złota.

- Przedstawienie na dysku pokazuje 32 gwiazdy (siedem z nich udało się zinterpretować jako Plejady), Księżyc i Słońce. Mówi nam jak ludzie, którzy go zrobili interpretowali niebo, przede wszystkim fazy Księżyca i Słońca. Intrygowało ich, dlaczego Księżyc tak się zmienia. Później według faz Księżyca i wędrówki słońca mogli planować, kiedy trzeba zrobić zasiewy, a kiedy należy spodziewać się zbiorów i zmian pogodowych. Był to można powiedzieć swego rodzaju kalendarz rolniczy. Jeszcze bardzo ciekawym elementem na dysku, jest symbol wielkiej arki słonecznej, która według wierzeń, przewoziła na niebie słońce ze wschodu na zachód. Tego typu interpretacje można przyjąć, między innymi, w oparciu o przedstawienie Sennefera, burmistrza Teb w Egipcie około XV wieku p.n.e. Kształt banana i układ desek, nawiązuje do łodzi umieszczonej na dysku z Nebry.

Gdzie go trzymano? Mogło to być jakieś miejsce kultu. Przypuszczalnie dysk został schowany z wszelkimi uroczystościami i ceremoniami razem z innymi przedmiotami. Czyli jest to rodzaj skarbu, znaleziono go bowiem z dwoma mieczami, narzędziami - siekierkami brązowymi, bransoletami.

- Jeżeli chodzi o datę powstania, nie było tak łatwo ocenić jego wiek - mówi Olgierd Felczak. - Prawdopodobnie pochodzi z wczesnej epoki brązu, aczkolwiek, nie można było tego precyzyjnie ustalić, ponieważ w głównej mierze oparto się o metodę typologiczną w kontekście narzędzi i mieczy zdeponowanych razem z dyskiem. Można nawet przyjąć według niektórych archeologów, iż zrobiono go przypuszczalnie, dwa tysiące lat przed narodzeniem Chrystusa albo znacznie wcześniej ok. 1400 lat p.n.e.

Ważnym końcowym akcentem wystawy jest ukazanie jak wyglądało życie w tym samym czasie na terenie Pomorza Gdańskiego. Dlatego prezentujemy liczne przedmioty wykonane z brązu, które w bardzo dużym stopniu nawiązują do terenu, gdzie odkryto wyjątkowy Niebiański dysk. Pokazuje to, że twórcy dysku, reprezentowali podobny etap rozwoju jak mieszkańcy naszego Pomorza Gdańskiego. Jest także nawiązanie do młodszej epoki kamienia, ponieważ już w tak odległych czasach, także obserwowano wnikliwie ruchy ciał niebieskich na niebie.

Od piątku 2 czerwca ekspozycja będzie dostępna dla wszystkich zwiedzających w Spichlerzu „Błękitny Baranek”, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, ul. Chmielna 53 Wystawa potrwa do października.