Bytów. Eternit - kosztowna zmora mieszkańców

Ile budynków w powiecie bytowskim ma dachy z eternitu, zawierającego rakotwórczy azbest? Dokładnych danych nie ma. Jeszcze kilka lat temu płyty eternitowe były jednak na dachach aż 85 procent budynków, głównie na terenach wiejskich. Do 2032 roku ma zniknąć całkowicie. Nie wszystkich jednak stać na położenie nowego dachu, już z bezpiecznego materiału.
- Mój sąsiad umarł na raka - mówi Krzysztof Mańkowski z Bytowa. - Ja również miałem raka jelita grubego. Nie wiem czy przyczyną był azbest, ale tak mogło być. Chciałbym jak najszybciej wymienić dach. Z tego co się zorientowałem, koszt wymiany dachu i utylizacji eternitu jest jednak bardzo wysoki. Zdjęcie płyt z mojego dachu o powierzchni 200 metrów kwadratowych kosztować będzie około 20 tysięcy złotych. To drożej niż położenie nowego.
Osoby, które chcą się pozbyć azbestowego dachu nie mogą zrobić tego samodzielnie.
- Ustawa nakazuje sukcesywne usuwanie zużytych wyrobów, ale w sposób, który nie zagraża zdrowiu ludzi i nie zanieczyszcza środowiska - tłumaczy Ryszard Sylka, naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Starostwa Powiatowego w Bytowie. - Program usuwania azbestu przygotowany przez Radę Ministrów w 2002 roku określa główne kierunki działania, oraz środki na ich realizację. Na właścicieli i zarządców budynków nałożono obowiązek sporządzenia oceny sposobu bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest.
Samodzielne usuwanie eternitu jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Uszkodzone płyty, m.in. w wyniku łamania, kruszenia, cięcia i każdej obróbki mechanicznej mogą stać się przyczyną śmiertelnych chorób: raka płuc, pylicy azbestowej, międzybłoniaka opłucnej i otrzewnej oraz innych zmian w płucach. W regionie działa obecnie około 30 przedsiębiorstw zajmujących się usuwaniem produktów zawierających azbest. Najbliższa ma swoją siedzibę w Lipuszu.
- Koszt rozbiórki i utylizacji metra kwadratowego dachu eternitowego wynosi u nas 16 złotych - tłumaczy pracownica Przedsiębiorstwa Budowlanego „Domex” z Lipusza. - My zajmujemy się jedynie rozbiórką dachów i transportem produktów azbestowych. Firmy zajmujące się utylizacją pobierają 1,3 zł za kilogram odpadów. Jedna płyta azbestowo-cementowa waży 16 kilogramów.
Mieszkańcy niektórych gmin mogą się spodziewać refundacji kosztów usunięcia azbestowych produktów. Na przykład w gminie Tuchomie można otrzymać zwrot do 50 procent kosztów. Inne gminy przymierzają się do wprowadzenia podobnych rozwiązań.
- Na razie nie wpłynął do nas żaden wniosek o refundację kosztów usunięcia z budynków płyt azbestowych - mówi Romuald Tarnowski, wójt gminy Borzytuchom. - Mamy jednak w budżecie rezerwę i możemy wprowadzić taką uchwałę jeszcze w tym roku.
- Jeszcze się tą sprawą nie zajmowaliśmy - twierdzi z kolei Bogdan Ryś, sekretarz Urzędu Miejskiego w Bytowie. - Niewykluczone, że w przyszłości częściowo będziemy refundować utylizację azbestu.
Najwięcej dachów krytych płytami azbestowo-cementowymi jest nadal we wsiach. Jeżeli rolnicy będą zmuszeni do ich usuwania, a nie otrzymają refundacji, to większość tych płyt trafi na dzikie wysypiska lub do lasów.