Jak się uczyć, by pamiętać

Egzamin maturalny rozpoczyna się już za tydzień - 4 maja napiszecie go z języka polskiego, dzień później z matematyki, a w piątek, 6 maja, z języka angielskiego. Ta trójka zapoczątkuje serię testów maturalnych, które potrwają do 27 maja.

Maturzyści, to ostatnia szansa na powtórki! Jednak przed egzaminem niejednokrotnie trzeba się zmagać ze zmęczeniem i zniechęceniem. Dlatego psycholog podpowie wam, jak przechytrzyć swój umysł i zwiększyć efektywność uczenia się nawet wtedy, gdy czujecie "zmęczenie materiału".

- Zapamiętywanie to aktywność umysłu podobna do układania ciężkich przedmiotów na półkach. Dopóki jesteśmy najedzeni i wypoczęci, wykonujemy to efektywnie. Ale każde zasoby ulegają wyczerpaniu - tłumaczy dr Radosław Sterczyński, psycholog. - Dodatkowo, gdy słabniemy intelektualnie, trudno to zauważyć.
Psycholodzy podkreślają, że z każdą minutą uczenia się efektywność przyswajania nowych informacji spada. Jak temu zaradzić?

- W tej sytuacji rozwiązaniem mogą być częste zmiany materiału, który mamy opanować. Przykładowo, można przeplatać wkuwanie faktów biograficznych poetów romantyzmu z rozwiązywaniem wielomianów albo poszukiwaniem przyczyn drugiej wojny światowej - radzi dr Sterczyński. - Z umysłową wielopolówką należy jednak uważać, żeby nie pomieszać informacji z różnych dziedzin. Warto więc robić przerwy i wyraźnie rozgraniczać poszczególne tematy.
Według dr. Sterczyńskiego mózg jest jak mięsień, a wykonywane w nim operacje jak ciężary, tylko ich jednostką nie są kilogramy, a "kilochęci". Zużycie energii jest tym większe, im mniej interesujący jest zapamiętywany materiał.

- Jeśli zauważamy, że zamiast za treścią tekstu nasza uwaga podąża w zupełnie innym kierunku, najlepiej odłożyć książkę i wrócić do niej po kolejnym posiłku - podpowiada psycholog.

Poradnik opracował
dr Radosław Sterczyński, psycholog z Zakładu Psychologii Procesów Poznawczych w sopockim wydziale SWPS

Magazynuj informacje, to możliwe...

Oszczędzić wysiłku może znajomość zasady geometrycznego postępu trwałości wspomnień. Gdy nie śpimy, nieustannie przetwarzamy informacje. Widzimy, słyszymy, wąchamy, dotykamy, czujemy. Na zdecydowaną większość informacji w ogóle nie zwracamy uwagi i wcale ich nie zapamiętujemy. Jeśli jednak coś zwróci naszą uwagę, utrzymujemy ją na tej rzeczy przez około 30 sekund, po czym uwalniamy, by zrobić miejsce dla nowego obiektu. O ile przedmiot chwilowego zainteresowania nie znajdzie zaczepienia w jakimś elemencie już posiadanej wiedzy, znika bezpowrotnie i na próżno możemy go szukać w pamięci. Jeśli jednak znajdzie zaczepienie, trafia do magazynu, z którego nie można go nigdy usunąć. Dlaczego więc zapominamy?

Przyczyną jest zacieranie się drogi dostępu do zmagazynowanej informacji. Aby szlak dostępu nie uległ zatarciu, trzeba do niej zaglądać - przypominać sobie nabytą informację. Ponowne czytanie tej samej książki lub notatek nie jest najlepszym sposobem, gdyż przy kolejnym czytaniu informacja może skojarzyć się z zupełnie innym elementem trwałej wiedzy i zostać zmagazynowana na innym regale. Zamiast jednej łatwo dostępnej informacji przechowujemy kilka kartonów z tą samą informacją w kilku miejscach, a gdy chcemy z niej skorzystać, nie potrafimy znaleźć żadnego z nich. W celu utrwalania śladu pamięciowego lepiej docierać do informacji samodzielnie (bez książki czy notatek) albo uzupełniać ją o nowe elementy (ucząc się z kolejnych źródeł). Ważne, aby powtórka nastąpiła przed zatarciem się śladu w pamięci.

Materiał powtórz... cztery razy

Pragmatycznego ucznia zainteresuje z pewnością liczba powtórzeń niezbędnych dla utrwalenia materiału do egzaminu maturalnego. W jej ustaleniu pomocna jest przedstawiona obok zasada geometrycznego postępu trwałości wspomnień. W pewnym uproszczeniu można przedstawić ją następująco:

Ścieżka do regału, na którym postawiono karton, zarasta w ciągu godziny.

Jeśli jednak w tym czasie ktoś nią przejdzie, przetrwa przez cały dzień.

Jeśli przejdziemy nią tego dnia, będzie przetarta tydzień.

Kolejny spacer utrwali ją na miesiąc, a następny na rok.

Skuteczne zmagazynowanie wiedzy niezbędnej do matury, zdobytej w ciągu tej godziny, wymaga czterech powtórek. Ważne, żeby kolejne powtórki następowały przed zarośnięciem ścieżki, ale niezbyt szybko. Jeśli nie zaczekamy dość długo, nie oddalimy się zanadto od informacji i zamiast całej ścieżki dostępu wydepczemy sobie tylko ostatni jej fragment.