Malbork. Inwestycje na Starym Mieście. Mieszkańcy zastanawiają się, czy przy Szkole Łacińskiej powstaną kolejne budynki i zmienią krajobraz

Pomysł, by w Malborku odtworzyć namiastkę dawnej zabudowy Starego Miasta pojawił się w pierwszej dekadzie XXI wieku. Wielu mieszkańcom od lat marzyła się starówka, a nie blokowisko pamiętające „komunę”.

Warto wiedzieć, że osiedle zaprojektował gdański architekt Szczepan Baum. Wzorował się na przedwojennej koncepcji przestrzennej. Centralnym punktem obecnego Starego Miasta, a wówczas Osiedla XX-lecia PRL, bo taką nazwę nosiło osiedle do lat 90., był obecny Trakt Jana Pawła II. To wzdłuż niego stanęły powtarzalne czterokondygnacyjne bloki.
Drugą linię zabudowy zajęły proste punktowce oraz zaplecze handlowe i usługowe w postaci pawilonów. Powstała więc atrakcyjna, jak na lata 60., sypialniana enklawa miasta, za którą autor otrzymał nawet nagrodę ministra budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych.

Zabudowa ma już ponad pół wieku i ze względu na to, że przedstawia sobą cechy charakterystyczne dla okresu, w którym powstała, mogłaby zostać uznana za zabytek. Nie ma bowiem w polskim prawie określonego czasu, po którym budynek lub cały kompleks mógłby zostać za zabytkowy.

Ale te „klocki” przy zamku od lat były solą w oku dla wielu malborczyków. Szczególnie raził niektórych widok „szesnastki” i „siedemnastki”, dwóch długich bloków, które przez kilkadziesiąt lat oglądali wszyscy wjeżdżający do Malborka od strony Nogatu.

Pierwsze zapowiedzi, że dotychczasowe osiedle się zmieni, pojawiły się w 2009 r. Miało to związek z inną inwestycją w tej części miasta.
- Jak zapewne wiele osób zwróciło uwagę, w ostatnim czasie otrzymaliśmy dofinansowanie na odbudowę Szkoły Łacińskiej, gdzie powstanie zupełnie unikalny obiekt. W te nasze plany od początku była wpisana koncepcja odtworzenia historycznej zabudowy tego miejsca, nad murami – informował Andrzej Rychłowski, wówczas burmistrz Malborka.

Łączna powierzchnia 17 działek wystawionych na sprzedaż w przetargu wynosiła 5,7399 ha. Najmniejsza miała powierzchnię 69, a największa – 170 m kw. Jak wówczas reklamował je Urząd Miasta Malborka, miały pełne uzbrojenie i możliwość podłączenia do istniejącej sieci miejskiej infrastruktury technicznej. Dopuszczalna maksymalna wysokość dla zabudowy projektowanej wzdłuż skarpy nad Nogatem to 12 m, a dla zabudowy wzdłuż al. Rodła - 10 m. Wszystkie miały z góry określone przeznaczenie: budynki mieszkalne, usługowe oraz usługowo – mieszkalne z usługami minimum na parterze.

Nieruchomości znajdują się w obrębie ścisłej ochrony konserwatorskiej. Ich nabywcy musieli więc liczyć się więc z poważnymi ograniczeniami. I wydatkami, bo wszelkie prace wymagały badań archeologicznych lub przynajmniej nadzoru archeologa.

- W otoczeniu przedmiotowych nieruchomości znajduje się osiedle mieszkaniowe o wysokiej intensywności zabudowy – przypominali urzędnicy, zapraszając hasłem „Odbuduj z nami Stare Miasto”.

Zmiany tej historycznej części miasta są nieodwracalne. Z jednej strony wielu malborczyków oczekuje odtworzenia namiastki przedwojennej zabudowy, z drugiej – ci, którzy mieszkają w sąsiedztwie, mają prawo kręcić nosem. Stracili nie tylko widok na Żuławy, ale także część zieleni, którą mieli pod oknami. I spokój, bo - zgodnie z założeniem - życie po zakończeniu inwestycji ma się tam toczyć intensywniej niż przez ostatnie dziesięciolecia.

Trzeba mieć świadomość, że jest to nasze wspólne dobro, a nie tylko teren widokowy dla mieszkańców dwóch bloków. Musimy zmieniać miasto, rozwijać je, a w konsekwencji, wierzę w to, przyczyni się to do poprawy jakości życia również tych mieszkańców, gdyż stworzy nową, estetyczną, uporządkowaną przestrzeń. Będzie się to wpisywało w to, co w ogóle w Malborku się teraz dzieje, a ze Szkołą Łacińską ma szanse stworzyć unikalną przestrzeń. Protesty się zdarzają, przykładem był choćby McDonald’s, a osoby, które w zdecydowanej większości były przeciw budowie restauracji, dzisiaj w dużej części doceniają tę i inne zmiany dokonane w centrum – mówił Andrzej Rychłowski w 2009 r.

Odkąd rozpoczęła się inwestycja nad Nogatem, mieszkańcy z większą uwagą śledzą losy tej okolicy. Przyglądają się również prywatnym budynkom, które już odmieniły panoramę. Te zaczynają się przy Bramie Mariackiej i kończą przy Szkole Łacińskiej. I właśnie tego dotyczą częste pytania: co dalej. Czy, jak na znanych rysunkach prezentujących koncepcje sprzed lat, pojawią się nowe domy także dalej, między "Łaciną" a zamkiem"?

Ale nawet na oko to koniec. Na tyłach kościoła św. Jana Chrzciciela modernizowany jest trakt dla spacerowiczów prowadzący do „Łaciny”. A to jedyne miejsce pod ewentualne prywatne przedsięwzięcia.

Inwestycja na bulwarze prowadzona jest wyłącznie na miejskich terenach. Nie są tam przewidziane żadne nowe budynki – słyszymy od Marka Charzewskiego, burmistrza Malborka.

W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego z 2010 r. teren między Szkołą Łacińską a murami zamku oznaczone są symbolem ZP1. To znaczy tyle, co zieleń parkowa i skwery. Według zapisów miejscowego prawa, obowiązuje tam adaptacja istniejącego starodrzewia, a przy ewentualnym projektowaniu nowych nasadzeń, należy wykluczyć gatunki, które wywołują stany alergiczne.

A więc zagadka rozwiązana, nie ma mowy o żadnych wielkich realizacjach. Co najwyżej, jak wynika z zapisów planu, „tereny zieleni parkowej mogą być w uzasadnionych przypadkach wykorzystane na prowadzenie infrastruktury technicznej”. Jedyne, co jest możliwe, to w sąsiedztwie murów obronnych dopuszczono realizację „ogródka archeologicznego”. Trudno jednak uznać, że nawet gdyby kiedyś powstał, to znacząco wpłynie to na miejski krajobraz.